Het lijkt alsof het einde van de pandemie een bordje is dat steeds weer verplaatst wordt, maar tegelijk weten we dat het ooit voorbij zal zijn. Daarom lijkt het me belangrijk om na te denken hoe we werk kunnen maken van het ruimen van het puin. Niet straks, maar zo snel mogelijk.

De voorbije maanden is er al veel nagedacht, en gehandeld, over hoe je met het leed kan omgaan van ziekte en verlies. Ook rond leervertraging is er al intensief gewerkt en wordt er nog steeds – vaak in onmogelijke situaties – hard gelabeurd.

Maar ik vrees dat er ander puin is dat nu ook aandacht vergt. Het is namelijk een open deur intrappen als ik schrijf dat de samenleving (nog) meer gepolariseerd is geworden. Debat is goed, discussie is nodig, maar… de verruwing die gepaard gaat met doodsbedreigingen en dreigen met tribunalen, die is niet gezond. We kenden dit fenomeen al voor corona, maar de stolp die de pandemie is gebleken heeft dit nog versterkt. Misschien zal alles beteren als die stolp verdwenen is, maar de littekens zullen dan nog zorg nodig hebben en het is misschien aangewezen om de mechanismen die dit veroorzaken te kennen en aan te pakken.

Het gaat dan ook over de vriendschappen en familierelaties die onder druk zijn komen te staan. Naar aanleiding van de mars voorbije zondag, zag ik goede vrienden in ruzie vallen. Zag zelf verschillende kennissen de voorbije tijd in ‘een rabbit hole’ verdwijnen, waarbij de kans bestaat dat ze mij dan weer hopeloos naïef zullen inschatten.

We gaan het samen leven weer moeten opbouwen. Zowel in Nederland als in België hebben we vooral de medische kant belicht de voorbije 19 maanden, maar het is hoog tijd voor het beginnen nadenken over hoe verder en voor het beginnen werk maken van ook deze nazorg.