Mijn blog is in zomerslaap, zelf wel nog aan het werk al is het aan een iets rustiger tempo. Ietsje meer tijd ook om me terug te laten verzinken in wetenschappelijke literatuur voor mijn plezier (ja, dat kan). De voorbije dagen merkte ik dat er weer een hele discussie pedagogiek versus onderwijskunde opleefde op sociale media. Los van de vraag of er zoveel tegenstelling hoeft te zijn, viel me ook op dat pedagogiek herleid lijkt te worden tot een welbepaalde invulling van een welbepaald deel van het veel ruimere veld van de pedagogiek. Of nog beter herleid tot een welbepaalde invulling vaan een welbepaald deel van de onderwijspedagogiek, want bijvoorbeeld gezinspedagogiek wordt al te vaak helemaal vergeten. Het lijkt me dus een tegenstelling tussen ‘een’ onderwijspedagogiek versus onderwijskunde.

Ondertussen verdiep ik me in een ander deel van de pedagogiek die vaak over het hoofd gezien wordt, namelijk de historische pedagogiek. Bij de afscheidsviering van professor Marc Depaepe had ik verschillende boeken genoteerd én besteld om me deze zomer in te verdiepen. Even bij de KU Leuven leentjebuur gaan spelen voor een omschrijving:

In het Centrum voor Historische Pedagogiek staat de historische studie van opvoeding, onderwijs en vorming centraal. Uitgaande van de vooronderstelling dat pedagogische processen en inzichten nooit zomaar uit de lucht komen vallen, wordt de ontstaansgeschiedenis en de verspreiding van onder meer educatieve concepten, onderwijsprogramma’s en pedagogische theorieën bestudeerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van uiteenlopend bronnenmateriaal zoals historische afbeeldingen, archiefstukken, interviews, oude filmfragmenten, schoolboeken en handgeschreven briefwisseling. Naast het bestuderen en beschrijven van het pedagogische verleden wordt er ook expliciet aandacht besteed aan een kritische reflectie over de manier waarop dat verleden beschreven kan worden en de relevantie hiervan voor toekomstige pedagogen. Door studenten aandachtig te maken voor de geschiedenis van pedagogische concepten en praktijken en hen te laten reflecteren over de manier waarop deze geschiedenissen beschreven kunnen worden, wil het Centrum voor Historische Pedagogiek studenten en collega-onderzoekers laten stilstaan bij de taal die vandaag in de pedagogische praktijk en het pedagogische onderzoek gebruikt wordt.

Zo is de beschrijving van de trip die de Belgische Dewey, Ovide Decroly samen met zijn collega Buysse maakte naar de VS zeer leerzaam. Ik herontdekte hoe de huidige strijd zijn roots lijkt te hebben in de tegenstelling tussen Dewey en Thorndike, waarbij Lagerman stelt dat Thorndike won.

Een andere tak van pedagogiek die soms over het hoofd gezien wordt, zal minder aan bod komen in mijn komende vakantieweken, namelijk de comparatieve of vergelijkende pedagogiek. Nochtans is deze tak ook ongemeen boeiend, maar je moet nu eenmaal keuzes maken en het is iets dat ik in feite al voortdurend opvolg. Voor een duiding van het vakgebied, ga ik bij de collega’s van Universiteit Gent even te leen:

Dit opleidingsonderdeel beoogt de studenten inzicht te verschaffen in diverse internationale onderwijssystemen en internationale ontwikkelingen in onderwijs waardoor zij kritisch kunnen reflecteren over actuele pedagogische en onderwijskundige processen.

Onderwijssystemen vergelijken wordt vandaag spijtig genoeg vaak verengd tot PISA en soms PIRLS en co, maar het is veel ruimer en complexer en het hielp en helpt me om net beter die onderzoeken te begrijpen.

Ik snap dat beide takken van pedagogiek minder aantrekkelijk kunnen lijken voor de dagelijkse klaspraktijk. Toch helpen de inzichten en technieken uit beide takken me heel erg bij het nadenken over onderwijs en pedagogiek en vormen ze een grote basis voor ons werk bij de mytheboeken. Oh, en ze helpen ook relativeren. Dat ook.