Lectuur als achtergrond bij het onderwijsnieuws: wat is sociaal-constructivisme en waarom is het misschien een probleem?

Geplaatst op door

Nieuwe resultaten zoals TIMSS leveren zeker als ze niet goed zijn voer voor de nodige discussies. Een term die ik vandaag regelmatig hoor is sociaal-constructivisme die als mogelijke mede-oorzaak zou kunnen gezien worden. Maar wat is deze theorie of filosofie?

Ik vatte het eerder als volgt samen naar aanleiding van het overlijden van een van de denkers achter deze filsofoie, Jerome Bruner.

Een concept als ‘leeromgeving’ verwijst direct naar het sociaal-constructivisme. Ik probeer het kort door de bocht uit te leggen. De idee van het constructivisme is dat iedereen zijn eigen kennis construeert (daarom wordt het in de psychologie ook vaak een kennistheorie genoemd). Dit heeft 2 consequenties:

  1. als iedereen zijn kennis construeert dan kan je moeilijk iemand iets aanleren, maar kan je enkel een omgeving creëren waarin hij of zij zichzelf iets bijleert: een leeromgeving.
  2. Maar als iedereen zijn eigen kennis construeert, dan kan iedereen letterlijk iets anders zien. Hoe kom je dan tot gedeelde kennis? Door met elkaar in gesprek te gaan, het sociale in sociaal-constructivisme.

Vandaag is het sociaal-constructivisme een van de belangrijkere denkstromingen in onderwijs (naast nog steeds sporen van onder andere behaviorisme en cognitivisme), alhoewel het soms onbekend is dat er ondertussen de nodige tegenkantingen zijn. Hattie schrijft zo in zijn boek uit 2009 dat het een van de meest zekere manieren is om niks te bereiken, alhoewel hij in zijn boek ook verschillende deelaspecten (samenwerkend leren) wel als effectief benoemt.

De kern van het probleem is dat sociaal-constructivisme eerder een kennistheorie en -filosofie is dan een didactiek an sich, al is het vaak vertaald naar een didactische aanpak. Mijn promotor, co-auteur en goede vriend Paul Kirschner wordt wel eens de doodgraver van het constructivisme genoemd omwille van het belachelijk veel geciteerde Kirschner, Sweller & Clark artikel, al kwam en kwamen er ook nog steeds veel reacties die onder andere leidden tot dit boek met reacties voor en tegen. De conclusie op het einde van het boek is wel dat de evidentie ‘tegen’ groter is en ‘voor’ eerder ontbreekt.

De voorbije 24 uur spraken verschillende journalisten me aan over Engeland die zowel in PIRLS als TIMSS in het basisonderwijs een tegengestelde beweging maakten als Vlaanderen (al deed Engelenad het gisteren in het secundair onderwijs niet zo goed). Enkele jaren geleden ontmoette ik samen met Paul de Britse minister van onderwijs. Hij wou toen graag met Paul op de foto omdat het 2006 artikel zijn visie op onderwijs zo veranderd had en dit had proberen te vertalen in het beleid.

Meer lezen of weten – naast de al vermeldde bronnen:

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.