Het moet ergens tijdens de begindagen van mijn doctoraatswerk geweest zijn, toen ik Rousseau en ik las van Maarten Doorman. Terwijl de invloed van deze Franse filosoof en pedagoog moeilijk kan onderschat worden – zie onder andere dit artikel dat ik over die invloed schreef – komt hij uit het werk van Doorman over als een man van 12 stielen en 13 ongelukken en wellicht niet de meest aangename man ter wereld. En dan is er nog dat ene detail…

Al zijn er nog mensen die twijfelen, maar Jean Jacques Rousseau zou zijn vrouw (nouja, ook dat is een complex verhaal) Thérèse Levasseur verplicht hebben hun vijf kinderen na de geboorte voor adoptie af te staan. Rousseau zou de kinderen wellicht zelf nooit gezien hebben. Sommigen ontkennen dat dit ooit zou gebeurd zijn, terwijl Rousseau er zelf over schreef in zijn Confessions. Uit dat laatste boek komt deze passages:

Never in his whole life could J. J. be a man without sentiment or an unnatural father. I may have been deceived, but it is impossible I should have lost the least of my feelings. Were I to give my reasons, I should say too much; since they have seduced me, they would seduce many others. I will not therefore expose those young persons by whom I may be read to the same danger. I will satisfy myself by observing that my error was such, that in abandoning my children to public education for want of the means of bringing them up myself; in destining them to become workmen and peasants, rather than adventurers and fortune-hunters, I thought I acted like an honest citizen, and a good father, and considered myself as a member of the republic of Plato. Since that time the regrets of my heart have more than once told me I was deceived; but my reason was so far from giving me the same intimation, that I have frequently returned thanks to Heaven for having by this means preserved them from the fate of their father, and that by which they were threatened the moment I should have been under the necessity of leaving them. Had I left them to Madam d’Upinay, or Madam de Luxembourg, who, from friendship, generosity, or some other motive, offered to take care of them in due time, would they have been more happy, better brought up, or honester men? To this I cannot answer; but I am certain they would have been taught to hate and perhaps betray their parents: it is much better that they have never known them.

My third child was therefore carried to the foundling hospital as well as the two former, and the next two were disposed of in the same manner; for I have had five children in all. This arrangement seemed to me to be so good, reasonable and lawful, that if I did not publicly boast of it, the motive by which I was withheld was merely my regard for their mother: but I mentioned it to all those to whom I had declared our connection, to Diderot, to Grimm, afterwards to M. d’Epinay, and after another interval to Madam de Luxembourg; and this freely and voluntarily, without being under the least necessity of doing it, having it in my power to conceal the step from all the world;

Everything considered, I chose the best destination for my children, or that which I thought to be such. I could have wished, and still should be glad, had I been brought up as they have been.

Deze quote uit Emile klinkt voor mij dan behoorlijk zuur:

Instead of the difficult task of educating a child, I now undertake the easier task of writing about it.

Hij schreef Emile een pak later en de boodschap daar lijkt deels te kloppen en deels haaks te staan op het pad dat hij zelf koos voor zijn kinderen. Hij wou ze aan de ene kant niet laten corrumperen door opvoeding, maar was zijn actie echt een voorbeeld van het kind centraal laten staan? Klopt dit: een beter leven aanbieden door ze in het weeshuis achter te laten? Uit het vele opzoekwerk dat ik samen met medestudenten ooit deed voor een taak over Elisabeth Badinter weet ik nog dat toen wel degelijk al geweten was dat veel van deze kinderen het niet zouden overleven. Rousseau wist dit als man van de wereld wellicht ook. Badinter schuift trouwens nog iets anders in de schoenen van Rousseau, namelijk het nieuwe moederbeeld.

Ik speelde al langer met het idee om een theatercollege te maken over onderwijsmythes, gebaseerd op de twee boeken die ik samen met Paul Kirschner en Casper Hulshof schreef. Het leek me ook leuk dit te combineren met muziek. Ik ontdekte al namelijk snel veel linken tussen bekende en minder bekende songs en verschillende van de onderwijsmythes die we onderzochten.

Maar ik wou het ook hebben over de dirty little secrets uit de pedagogiek, en dit is er voor mij zeker een van. Bij dit verhaal ontstond spontaan een zin en een melodie voor een eigen song. Was it Worth it. Ik wou in deze song een stem geven aan Thérèse.

Pas op het laatste nippertje beslisten we de song ook op te nemen voor de nieuwe plaat van Blue and Broke die later in het voorjaar uitkomt. Het nummer bleek ons zelf zo aan te grijpen dat we het niet anders dan als eerste single konden kiezen. Die single komt vandaag uit. Je kan de video die Augustijn en Melissa maakten, hieronder bekijken:

Bij het schrijven van de song heb ik me enkele dichterlijke vrijheden gepermitteerd. Ik weet niet wat de gevoelens van Thérèse geweest zijn. Ik heb lang gezocht naar de namen van de vijf kinderen, maar niet gevonden. Ik koos ze dus zelf.

Komen er nog dergelijke verhalen voor in de theatervoorstelling? No comment…