Deze week werden de nieuwe resultaten van het HSBC-onderzoek voor Vlaanderen bekend gemaakt. Apache ging hier dieper op in, en wijst op de opvallende minder goede resultaten voor jongeren in het beroepsonderwijs. Zodoende wordt er een expliciete link gelegd met bijvoorbeeld het watervalsysteem. Maar is hier sprake van causaliteit of eerder van correlatie zonder causaal verband?

Het probleem met dergelijke studies is dat net zoals volgende week bij PIRLS over begrijpend lezen, je wel correlaties kan vinden, maar een oorzakelijk verband aantonen een pak moeilijker is. We weten dat de kans om in het beroepsonderwijs terecht te komen vaak samenhangt met sociaal-economische status. En dat laatste is iets dat in veel landen vaak correleert met (mentale)gezondheid.

Maar er is meer: momenteel wordt er internationaal gesproken over een epidemie van mentale problemen bij jongeren, en opvallend vaak – net zoals hier – bij meisjes. En het is echt niet eens een louter Westers probleem. In zoveel landen zien we dezelfde trends: steeds langere wachtlijsten, sterke toenames. Daarom is het misschien beter te spreken over een pandemie dan een epidemie.  Als we dezelfde trend in verschillende regio’s zien, ook in regio’s met bijvoorbeeld hele andere onderwijssystemen, is er misschien iets anders aan de hand.

Mensen kijken dan vaak naar bijvoorbeeld sociale media en technologie. Onder andere Jean Twenge klopt vaak op deze nagel, maar zoals dit draadje van Wouter Duyck toont, is dit op zijn minst niet zo eenduidig. Ik leen even zijn draadje, maar check ook zeker deze longitudinale studie.

Ook is het moeilijk om het zomaar in de schoenen van die andere pandemie – corona – te schuiven. De voorbije periode heeft er zeker geen goed aan gedaan, integendeel, maar… de trend was voordien ook al zichtbaar. Idem met oorlogen en andere crisissen. Alsof er geen miserie was in de jaren 60 (Vietnam), 70 (oliecrisis, no future), 80 (de bom), enzovoort.

Andere hypotheses die ik de voorbije tijd zag of hoorde passeren waren onder andere: het is gewoon een verwende generatie (wat beetje haaks staat op de vaststelling waar deze post mee begon), het ontbreken van structuur en/of te veel keuzes, een samenleving die meer aandacht voor mentale problemen voor heeft,…

En zo eindigt deze blogpost behoorlijk deprimerend, sorry. Ik heb namelijk geen antwoord op de vraag: wat dan wel. En die vraag houdt me al een tijdje bezig. Wellicht is het een combinatie van verschillende factoren die momenteel een meer dan onaangename cocktail veroorzaken. Dat we iets moeten doen, lijkt me zeker, ik schreef eerder deze week al hoe school en specifiek leren een positieve rol kan spelen. Maar misschien moeten we toch eens extra goed kijken naar wat de oorzaken zijn als we van preventie effectief werk willen maken?