Gisteren schreef ik dit stuk voor Knack.

Het bericht verscheen dat onderwijsminister Hilde Crevits het deeltijds pensioen als mogelijke oplossing ziet voor het lerarentekort, iets wat al snel door de minister op Twitter genuanceerd werd.

Het is fout te denken dat dit een typisch Vlaams fenomeen is, integendeel: het is zowat een wereldwijd probleem. Concreet zijn er dicht bij huis grote tekorten in het Verenigd Koninkrijk en in Nederland. Berichten van klassen die maandenlang bepaalde lessen niet krijgen zijn er niet meer ongewoon.

De voorbije weken bekeek de Volkskrant verschillende mogelijke opties, van scholen een dagje per week sluiten, over leerkrachten die op afstand les kunnen geven in verschillende scholen tot klassen van meer dan veertig leerlingen.

De ene methode is orthodoxer dan de andere, maar de meesten hadden vaak slechts een beperkt resultaat.

Er bestaan natuurlijk nog opties. Zowel Nederland als het Verenigd Koninkrijk zien het inschakelen van buitenlandse leerkrachten als een mogelijke oplossing. Ondertussen geven in de grensstreek met Nederland al verschillende Vlaamse leerkrachten les. Maar als het probleem zo algemeen is, is ‘het buitenland’ plunderen geen optie – er zijn daar namelijk ook tekorten.

Maar geld gaat verloren. In Nederland blijken scholen vandaag al dure uitzendbedrijven in te schakelen om nog leerkrachten te vinden. Geld dat dus niet naar onderwijs gaat, maar er wel voor bestemd is.

Dit is bij mijn weten nog niet het geval in Vlaanderen, maar ik sprak afgelopen winter met verscheidene schooldirecteurs die elke ochtend bang afwachten of er een lesgever ziek zou vallen. Het zoeken van vervangingen bleek voor hen bijna een fulltime job te zijn.

Als je hoopt dat ik nu met goed nieuws en oplossingen zal komen aandraven, moet ik je teleurstellen want de bodem van de kelk is nog niet bereikt. We zien de voorbije jaren de inschrijvingscijfers in de lerarenopleidingen namelijk dalen. En herinner je je nog de babyboom die er tot drie jaar geleden voor zorgde dat er (te) weinig plaats was in crèches en kleuterscholen? De oudste kinderen van die babyboom starten nu in het middelbaar onderwijs. En we kunnen dan wel proberen scholen bij te bouwen, ondanks de prijs blijft dat een pak eenvoudiger dan leerkrachten vinden.

De overheid wou hier iets aan doen door bijvoorbeeld de job van leerkracht aantrekkelijker te maken met het loopbaanpact. Maar omdat de verschillende partners het niet eens werden, is er enkel een studie besteld die nog een jaartje op zich zal laten wachten. Dan zijn er twee verkiezingen, wat ook nog wel voor de nodige vertraging zal zorgen. Oja, de lerarenopleiding aan de hogeschool duurt drie jaar. Blijkbaar hebben we tijd.

Ik twijfelde heel erg om deze tekst te schrijven. Het laatste wat ik wil, is nog meer mogelijke kandidaten afschrikken. Voor zij die dit lezen graag dit: het is en blijft een zeer mooi beroep waar je veel in moet steken, maar wel veel uit terugkrijgt.

Ik kreeg in juni de kans om enkele uren met een honderdtwintigtal afzwaaiende leerkrachten te praten. Ik hoorde vooral angst. Startende leerkrachten hebben veel vragen over het M-decreet en een vierde vraagt zich zelfs af of leerkrachten binnenkort niet door computers zouden vervangen worden.

Ik heb hen verteld dat projecten zoals de Steve Jobs-scholen in Nederland of de Carpe Diem-scholen in de Verenigde Staten, waarbij leerkrachten vervangen werden door tablets en computers, in slecht weer waren gekomen en – na eerste positieve ervaringen – toch geen succesverhalen bleken.

Ondertussen hebben bedrijven als IBM, Pearson of Microsoft de droom om leerkrachten te vervangen door technologie opgeborgen en kijken ze nu vooral hoe technologie leraren kan ondersteunen. Onderwijs gaat namelijk niet enkel over kennisoverdracht, maar ook over relaties, opvoeding en zoveel meer. Voor dit alles heb je leraren nodig.

Een van de makkelijkere uitspraken in onderwijs is: stel het kind centraal. Dit zegt weinig en toch win je er makkelijk onderwijsdiscussies mee. Maar als we voor ons kinderen iets willen betekenen, dan vrees ik dat de komende jaren vooral de leerkracht centraal zal moeten staan.

We zullen onze leerkrachten moeten vertroetelen, koesteren, en betalen. Want we weten dat iets duur wordt als het schaars blijkt.