“De jeugd van tegenwoordig” is een uitspraak die al decennia lang gebruikt wordt. Als de jeugd weer eens (negatief) in het nieuws is, wordt vaak hoofdschuddend gesteld dat het tegenwoordig niet veel meer gedaan is met de jeugd. In het boek ‘De jeugd is tegenwoordig’ geven de jongerenexperts Pedor De Bruyckere en Bert Smits een toegankelijke en spitse uiteenzetting van de nieuwe jeugdcultuur. Zij laten op een relativerende wijze zien dat de jeugd tegenwoordig sociaal, eenzaam, lui, cool, braaf, slim en rebels is. Maar ook wat de oorzaken hiervan zijn en hoe opvoeders hiermee om kunnen gaan.

In mijn werk als managementadviseur in het onderwijs, maar ook in mijn werk als vrijwilliger, kom ik veel in aanraking met de jeugd van tegenwoordig. Maar ook met hen die met de jeugd omgaan. Te vaak zie ik gebeuren dat er oplossingen die een generatie terug hielpen, aangeboden worden voor problemen die de jeugd nu ervaart. Iedereen die dit boek – waarin vele onderzoeken worden besproken die onder de jeugd zijn uitgevoerd – leest zal begrijpen dat dit in heel veel gevallen niet meer kan.

Als docenten mopperen dat de ‘jeugd van tegenwoordig’ achter een laptop zit weggedoken tijdens de colleges, kunnen zij lezen in dit boek dat dit logisch is voor digital natives. Zij groeien immers op in een digitale wereld en hebben nooit anders meegemaakt dan omringd te zijn door technologie. Als docenten en/of schoolleiders gaan nadenken of een laptop voortaan verboden moet worden tijdens de colleges geeft dit boek aanwijzingen om te ontdekken bij de jeugd of ICT-vaardigheid hetzelfde is als mediawijsheid. Om bronnen kritisch tegen elkaar af te wegen, heb je als gebruiker kennis nodig. Is het hedendaagse onderwijs zo ingericht dat de jeugd van tegenwoordig dit voldoende leert?

De jeugd stelt heel veel de waarom-vraag. Dat was vroeger zo, dat is alleen maar toegenomen. Waarom? Omdat er zoveel prikkels op de jeugd afkomen, dat ze verplicht worden te selecteren. Wie maakt hen er op attent wat wel of geen prioriteit vraagt? Als volwassenen dit niet doen of zelfs niet kunnen, moet de jeugd het zelf uitzoeken.

Op het gebied van geloof en zingeving speelt ook iets interessants. De jeugd heeft ook hier heel veel waarom-vragen. Uit een onderzoek bleek dat de jeugd beperkte kennis heeft over deze zaken, maar ook dat ze met existentiële vragen rondlopen. Volwassenen kunnen geen pasklare antwoorden geven omdat zij zelf ook met veel vragen rondlopen. Wie geeft de jeugd dan wel antwoord op hun vragen?

Dit zien we in de politiek ook gebeuren. Het is nodig om het maatschappelijke debat in de media terug naar de inhoud te brengen. De jeugd haakt nu af omdat de politiek in de ogen van de jeugd bestaat uit verouderde, trage, starre en ondoorzichtige besluitvormingsprocessen. Jongeren groeien op in een wereld waarin vrijwel alle dominante instituten en structuren (de overheid, het rechtssysteem, de economie, het onderwijs, de kerk) evenals de wijze waarop ze georganiseerd zijn, niet meer functioneren. De generatie die vandaag opstaat, wordt verplicht tot een fundamenteel andere manier van samenleven. Tijdens de Occupy-bijeenkomsten zagen we hier iets van terug.

De gevestigde orde kan heel veel leren van hoe de jeugd communiceert. De jeugd heeft namelijk een extra lichaamsdeel: hun gsm. Een groeiend aantal jongeren heeft een smartphone waarmee ze via Facebook, Twitter en Google+ digitaal in contact staan met hun netwerk. Waar de digitale netwerken eerst anoniem via nicknames functioneerden, is nu vaak hun hele sociale leven op internet te volgen.

Waarom doet de jeugd dit? Om er bij te horen? Deels. Het andere deel ligt bij de ouders c.q. opvoeders. Die hebben bijna geen tijd over om met hun kinderen te praten en interessante dingen te doen omdat ze zelf nog bouwen aan instandhouding van de eerder genoemde instituten en aan een flitsende carrière.

Het boek besluit daarom met de oproep aan de opvoeders om ‘prikkelarme’ momenten in te bouwen. Momenten waarin rust, gezamenlijkheid en optimisme een plaats krijgen. De jeugd is optimistisch, dat moeten we onszelf als opvoeders realiseren. Sterker nog: hun optimisme houdt onze motor draaiende. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Maar de toekomst zijn wij allemaal. Dit leerzame boek geeft nog veel meer richtingwijzers dan hierboven beschreven om hier samen vorm aan te geven.