Deze week kwam eindelijk uit wat ik al een tijdje via de geruchtenmolen gehoord had. Een vrij bekende professor uit Leuven binnen mijn eigen vakgebied werd veroordeeld voor de verkrachting van een studente. Zoals uit dit artikel blijkt, waren dit wellicht niet de eerste feiten en ik kreeg de voorbije dagen van verschillende vrouwen privé-berichten dat ze absoluut niet verbaasd waren bij het nieuws.
Maar… de man is ook bekend voor een onderwijskundig model dat in verschillende beroepsopleidingen in Vlaanderen en Nederland zowel in het secundair onderwijs als in hogescholen gebruikt wordt om het onderwijs vorm te geven. Wat moeten deze scholen nu?
Dit is een moeilijke vraag. Toen ik enkele jaren geleden er in een blogpost op wees dat sommige bekende pedagogen uit de verre geschiedenis allesbehalve doetjes waren geweest, kreeg ik behoorlijk kwade reacties omdat veel van deze namen nu nog staan voor een bepaald type van onderwijs. Het voordeel van deze namen was wel dat ze al lang dood zijn en dat je hun (foute) ideeën of gedrag deels in hun tijd kon kaderen. Maar wat met iemand die nu leeft en heel foute zaken blijkt gedaan te hebben?
Je zou kunnen beargumenteren dat je gewoon moet kijken naar de ideeën en niet naar de persoon of 1 van de personen achter de ideeën. Maar wat als die persoon psychopatische trekjes lijkt te hebben of op zijn minst door een rechtbank omschreven werd als een seksueel roofdier? Ik kreeg gisteren daarover deze (retorische) vraag:
Het is net als bij Michael Jackson of Kevin Spacey. Mag of kan je nog genieten van de muziek of de acteerprestaties? Worden de songs minderwaardig, de acteerprestaties opeens slecht? In mijn voorstelling over onderwijs vergelijk ik het probleem met de zaak rond Bertrand Cantat, de zanger van Noir Desir. Ondertussen hoor je zijn oude hit wel weer af en toe op de radio zonder de verwijzing naar de overleden actrice, maar tegelijk ging het terug op tour gaan van de zanger voor veel mensen een paar bruggen te ver. Maar ook denken weinig mensen nog aan het seksuele wangedrag van de veroordeelde Chuck Berry als ze zijn muziek horen. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan.
Om het nog moeilijker te maken, is er het probleem dat alhoewel de prof zelf het uitgangsbord van het model was, hij zeker niet de enige naam was die er rond werkte. Worden de anderen dan niet onterecht het bad in getrokken?
Als je nu denkt dat ik ga eindigen met een grote conclusie, moet ik je teleurstellen. Ik loopt er namelijk zelf op vast. Wat denken jullie?
X, Y of Einstein? 
Inderdaad lastig. Ik merk dat ik hier niet consequent mee omga. Een paar jaar geleden kon ik nog genieten van de liedjes van Marco Borsato. Ik keek geregeld naar de opnames van zijn concerten. Nu helemaal niet meer. Als ik hem zie (of hoor) roept dat meteen zo’n vervelend gevoel bij mij op dat ik binnen 1 seconde hem de mond snoer (zender wisselen of uit zetten).
Hetzelfde geldt voor bezoekjes aan landen waar ik moeite met de politieke kleur heb. Er zijn genoeg andere landen en er is genoeg andere zangers.
Het aantal onderwijsprincipes is echter veel beperkter. Wat als het uitgangspunt waar ik enthousiast over ben wordt “besmet” door het gedrag van de grondlegger? Ik ga dan niet zo ver om het, net als bij Marco, de mond te snoeren. Voor mij zou de oplossing zijn om steeds duidelijk te maken dat de grondlegger een enorme klootzak is (of was) en dat zijn / haar gedrag verachtelijk is, maar dat ik wel achter zijn onderwijs ideeën sta.
Ik zag jouw tweet voorbij komen, maar realiseer me nu pas om wie het gaat! Dan heeft zo’n bericht echt een ‘high impact’ op mij. Moet ik nu mijn blogposts waarin hij en zijn werk -best kritisch- besproken wordt, nu verwijderen? Dat ga ik niet doen. Maar ik zal niet meer snel refereren aan zijn werk (deed ik trouwens al niet vaak) en ik ga er vanuit dat congresorganisaties en onderwijsinstellingen hem niet meer gaan uitnodigen. Ik merk ook dat je, naarmate de tijd verstrijkt, makkelijker wordt in het beluisteren van muziek en het bekijken van films van schoften. Zeker als zij hebben geboet voor hun daden (wat lang niet altijd gebeurd). Ik kan me voorstellen dat mensen dit principe ook bij FD aanhouden. Verder heb je ook op het gebied van onderwijsideeën genoeg keuzes en hebben dikwijls meerdere theoretici gewerkt aan vergelijkbare ideeën.
Ten eerste: straf eigenlijk dat “grote namen” (en van de kleine man die met zelfde veroordeling gaat) met naam en toenaam genoemd worden, maar de “grote naam” van deze man amper terug te vinden is. Nu ja, beetje journalistiek werk maakt dit niet moeilijk. Tegelijk riskeert men valse beschuldigingen te uiten aan een fout adres als men het mis zou hebben.
Ten tweede: als de theorie of het model dan toch zo belangrijk is, zou je kunnen denken/hopen dat dit herbewezen en gepeerreviewed werd? Als dat zo is, dan heeft het model misschien wel zijn nut? Anders is het geen “wetenschap” maar pseudo-wetenschap? Wat doet men dan doen op een sprekersgestoelte? Wind verkopen? “Grote naam” uitdragen .. universiteit, neem dan je verantwoordelijkheid op en trek alle publicaties terug?
Ten derde, overal met vraagtekens. Dit is een goed voorbeeld van een ethisch dilemma. Goede oefening voor organisaties en collega’s.
Inderdaad, waarom die twee maten en twee gewichten? Wat zijn wij Vlamingen toch een laf volkje, als machtigen duidelijk zwaar over de schreef gaan, dan nog willen velen de daders niet bij hun naam vernoemen. Heel zwak! Denken die zwijgers acht dat wee zwaar machtsmisbruik en geweld zo de wereld uit krijgen?
Uithangbord, Pedro.
Fijn weekend gewenst!
Jan
PS Je ziet dat ik je (taalkritisch) blijf lezen. 😉 (De kortste weg om geïnformeerd te blijven.)
Waarom geen genuanceerd antwoord op de kernvraag?
Waarom niet én én én:
1. De daden én de dader ten volle benoemen.
2. ZIjn motivatie heel kritisch bekijken.
3. Durven de vraag stellen of zijn houding tegenover mensen ook geen invloed kon hebben op zijn verkondigde visie.
En nu zoek ik verder naar wie die man is.
En wat ik nog vergat:
4. Pleiten voor een correcte straf. Een schadevergoeding van slechts 27.000 euro, dat is een belediging van het slachtoffer er bovenop. Voor véél slachtoffers is dat alleen al de kost van jarenlange psychotherapie. Voor de slapeloze nachten en de andere gevolgen, staan ze er zelf voor, zonder schadevergoeding.
Voor mij is het cruciaal of het gedrag of de persoonlijkheid een wezenlijke invloed heeft op de geldigheid of de consumptie van het geproduceerde.
Stel dat Isaac Newton een vreselijke vent blijkt geweest te zijn, een verkrachter of een moordenaar, zouden we dan stoppen met de wetten van Newton aan te brengen? Zou F = ma niet langer waar zijn? Neen. We zouden ze misschien herdopen tot zwaartekrachtwetten, al is het nodig ze te kaderen in hun tijdperk en dan komt de naam Newton van pas.
Aan de andere kant van het spectrum ligt “Het geslacht De Pauw” dat ik het beste TV-programma aller tijden vind … vond, ooit gebracht op de VRT, onder andere omdat Bart De Pauw ons op meesterlijke wijze kon laten geloven dat hij een zelfverliefde sukkel was. Nu hij een zelfverliefde sukkel blijkt te zijn, denk ik niet dat ik ooit nog een aflevering zal herbekijken.
Iets moeilijker: Guernica van Picasso is niet minder geldig als aanklacht tegen de oorlog. Maar een sensueel portret van een vrouw door die meester, zal ik moeilijker los kunnen zien van zijn mysoginie. “Pretty Young Thing” van Michael Jackson kan ik niet meer smaken, maar Beat it of Thriller blijven beter overeind.
Terzake: zijn de pedagogische bevindingen van deze onderzoeker onverkort geldig nu hij een perverte geweldpleger blijkt te zijn? Of worden die bevindingen er inhoudelijk door gecompromitteerd? Ik ken het domein niet maar ik heb de indruk dat eerder het eerste het geval is. Dan zou ik de maatschappelijke winst niet offeren op het altaar van de vrouwvriendelijkheid, maar zijn naam schrappen uit de verdienste, die dan des te meer toekomt aan zijn mede-onderzoekers.